وی افزود: خداند مانند زمام داران امروزی نیست که اگر ملت‌ها به آنها ایمان و علاقه داشته نفع ببرند و از پشت کردن مردم متضرر شوند؛«وَ إِنْ تَشْکُرُوا یَرْضَهُ لَکُمْ »اگر شکر گذار باشید خداوند از شما راضی می شود اما در عین حال نیازی به شکر شما ندارد.

 

رییس مؤسسه امام صادق(ع) در تفسیر جمله معترضه«وَ لا یَرْضى‏ لِعِبادِهِ الْکُفْرَ»گفت: خدا راضی نمی شود بندگانش کافر شوند؛ طبق قاعده کلی تمام افعال بندگان حتی ایمان و کفرشان متعلق مشیت خدا است«وَمَا تَشَاؤُونَ إِلَّا أَن یَشَاء اللَّهُ» ظاهرا این آیه شریفه با آیه ششم سوره زمر سازگار نیست.

 

استاد برجسته تفسیر قرآن در پاسخ به این شبهه قرآنی، ابراز داشت: مشیت و اراده الهی را به دو شکل می توان در نظر گرفت؛ اول این که مستقیما انجام فعلی را از بشر بخواهد؛ این جبر است و خداوند چنین کاری نمی کند، در این صورت دیگر معنا نداشت که ابوجهل را به دوزخ و موسی(ع) را به بهشت ببرد.

 

حضرت آیت الله سبحانی افزود: مشیت الهی به دنبال مشیت بشر است؛ یعنی جون من خواهان ایمان هستم او نیز خواهان ایمان من است؛ منظور این آیه شریفه مشیت مستقیم است، خدا به صورت مستقیم از بندگان نه ایمان و نه کفر، هیچ کدام  را نمی خواهد؛ اما اگر بنده‌ای خود را در مسیر کفر یا ایمان قرار داد، مشیت خدا نیز به آن تعلق می گیرد.

 

وی در تبیین«وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى»‏گفت: خداوند می فرماید در قیامت کسی گناه دیگری را به دوش نمی گیرد، پدر گناهان پسر را نمی پذیرد، همسایه گناه همسایه اش را به عهده نمی گیرد.

 

این مرجع تقلید با اشاره به این که در اسلام مواردی وجود دارد که گناه را کسی انجام می دهد و دیگری بارش را می کشد، بیان داشت: اگر طفل صغیری به خطا جنایتی انجام دهد دیه‌اش بر عهده عاقله است یعنی حتی شامل برادران و عموهای فرد نیز می شود؛ همچنین اگر پدری از دنیا برود و نماز قضا داشته باشد به عهده فرزند بزرگتر است که آنها را بجا آورد.

 

رییس مؤسسه امام صادق(ع) در پاسخ به این اشکال،‌ گفت: مورد نخست از باب مساعدت و اعانه است و ربطی به این آیه شریفه ندارد؛ بچه نا آگاه است و حتی از روی عمد هم اگر کاری کند در حکم خطا است، از طرف دیگر نفس محترمه‌ای آسیب دیده بنابراین باید عشیره و نزدیکان کودک کمک کنند تا و دیه فرد را پردازند چراکه بجه از عهده پرداخت آن بر نمی آید.

 

استاد برجسته تفسیر قرآن ادامه داد: در مسأله دوم نیز از قبیل این آیه نیست؛ پدر گردن فرزند حق دارد، عمری برای شما زحمت کشیده است بنابراین باید برای قدرانی و شکرگزاری از او این کار را انجام بدهد.

 

حضرت آیت الله سبحانی در شرح«إِلى‏ رَبِّکُمْ مَرْجِعُکُمْ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»گفت: بازگشت شما در قیامت به سوی خدا است، ریز و درشت اعمالتان را به شما می گویند«إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ»خداوند از آنچه درون سینه‌های شما است آگاه است.

 

وی در طرح این شبهه که درون قلب و سینه چیزی نیست که خداوند از آن آگاه باشد، گفت: قلب و سینه مرکز ادراک نیستند، درک افکار انسان به روح و نفس فرد برمی گردد؛ قلب کارش پمپاژ خون است حتی اعصاب مغز نیز مدرک نیستند بلکه گیرنده و فرستنده اند، اینها تنها ابزاری برای برای فهمیدن هستند؛ اما با این حال خداوند نمی فرماید انه علیم بذات النفوس.

 

این مرجع تقلید در پاسخ اظهار داشت: قلب و مغز مظهر ادراک و حیات هستند و نسبت به تحولات درونی انسان از خود عکس العمل نشان می دهند؛ وقتی خبر خوشحال کننده و یا حزن‌آوری را می شنویم ابتدا ضربان قلب تندتر می شود و سینه سنگینی می کند؛ به همین دلیل است که خداوند به این عضو بدن تأکید دارد و می فرماید«لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّ یَفْقَهُونَ بِهَا