وقتی روایتی از امام رضا(ع) دیدم که فرمود همین که ماه محرم فرا می‌رسید، لبخند از لبان پدرم محو می‌شد و دیگر کسی ایشان را متبسم نمی‌دید، به سراغ کتاب آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی رفتم و مراقباتی را که ایشان برای دهه اول محرم و عاشورا بیان کرده بود مطالعه کردم. اگرچه عمل کردن به این دستورات سخت است ولی با سرلوحه قرار دادن و توجه به این مراقبات می‌توانیم دل‌هایمان را عاشورایی کنیم.
امام خمینی درباره کتاب استاد اخلاق خود چنین سفارش کردند که «از علمای معاصر کتاب شیخ جلیل القدر، عارف بالله، حاج میرزا جواد ملکی تبریزی را مطالعه کن» و صاحب تفسیر المیزان، مرحوم علامه طباطبایی این کتاب را به دریای لبریزی تشبیه کردند که «در سنگ و پیمانه نگنجد و مولف آن پیشوای والا مقامی است که بلندای شخصیت او با هیچ مقیاسی قابل اندازه گیری نیست.»
این استاد اخلاق برای ورود به ماه محرم به ویژه دهه اول آن در کتاب المراقبات مطالبی را بیان کرده که می‌توان گفت «هم دستورات اخلاقی است هم ذکر مصیبت» و گاهی نیز درجه ایمان و اخلاص دوستداران اهل بیت را به سنگ محک گرفته و می‌آزماید.
ملکی تبریزی می‌گوید: سزاوار است حال دوستان ائمه اهل بیت به حکم دوستی، وفا و ایمان به خدا و پیامبر (ص) در دهه اول محرم تغییر نموده و در دل و سیمای خود، آثار اندوه و درد این مصیبت‌های بزرگ و دردناک را آشکار نمایند. باید مقداری از لذائذ زندگی مانند خوردن، نوشیدن و حتی خوابیدن و سخن گفتن (مگر درحد ضرورت) ترک نموده و مانند کسی باشند که پدر یا فرزند خود را از دست داده است.
وی می‌افزاید: نباید احترام ناموس خدا و احترام پیامبر (ص) و احترام امامش (ع) کمتر از احترام خود و نزدیکانشان باشد و لازم است که خدا و پیامبر (ص) و امامش (ع) را بیش از خود، فرزندان و نزدیکانش دوست داشته باشد.
وی با استناد به آیه 24 سوره توبه که می‌فرماید «بگو اگر پدران و پسران خود را بیش از خدا و رسولش و جهاد در راه او دوست دارید، منتظر باشید تا خداوند مطلب مورد نظر خود را انجام داده و شما پشیمان و زیانکار شوید»، داستانی جالب از فرزند خود نقل می‌کند و می‌گوید: یکی از فرزندان کوچکم در دهه اول محرم فقط نان خالی می‌خورد و تا جایی که می‌دانم کسی به او نگفته بود که این کار را انجام دهد و گمان می‌کنم سرچشمه این کار دوستی باطنی او بود.
ملکی تبریزی در ادامه می‌گوید: حال اگر کسی نتواند در تمام دهه اول این کار را انجام دهد باید در روز تاسوعا، عاشورا و شب یازدهم نان خالی بخورد و تا عصر روز عاشورا، مواردی همچون خوردن، آشامیدن و حتی دیدار با برادران دینی را‌‌ رها کند و آن روز را روز گریه و اندوه خود قرار دهد.
وی زیارت امام حسین (ع) در دهه اول محرم با زیارت عاشورا را به عزاداران و دوستداران آن حضرت سفارش می‌کند و می‌گوید: اگر می‌تواند مراسم عزاداری آن حضرت را در منزل خود با نیتی خالص برپا نماید و اگر نمی‌تواند، در مساجد یا منازل دوستانش به برپایی این مراسم کمک کرده و این مطلب را از مردم بپوشاند تا به اخلاص نزدیک شده و از خودنمایی دور شود.
این استاد فرزانه می‌گوید: مواسات با امام حسین (ع) و اهل بیت باید به خاطر صدمات ظاهری که به آن حضرت وارد شد، باشد ولی از این مطلب هم نباید غافل شد که صدمات ظاهری که بر آن حضرت وارد شد در مورد هیچکدام از پیامبران و جانشینان آنان وحتی درمورد هیچیک از جهانیان شنیده نشده است.
ملکی تبریزی افزود: بنابر این دوستانش باید کارهایی را که مناسب این مصیبت بزرگ است به خاطر مواسات با آن حضرت در این مصیبت انجام دهند، به گونه‌ای که گویا این مصیبت بر خود، عزیزان و فرزندان یا خویشان آنان وارد شده است. زیرا امام به فرموده جدش سزاورا‌تر از آنان نسبت به خودشان می‌باشد و به این جهت او این مصیبت را پذیرفت و وجود شریف خود را فدای پیروان خود نمود تا آن‌ها را از عذاب دردناک رهایی بخشد.
وی در ادامه به بیان مصیبت‌های سیدالشهدا (ع) پرداخت و افزود: آن حضرت فرزندان و عزیزان خود را یتیم نمود، به اسارت حرم و زنان و حضرت زینب (س) رضایت داده و اصغر و اکبر و برادران و دودمان خود را سر برید تا پیروانش را از گمراهی و پیروی گمراه کنندگانی که هلاک شده و دیگران را به هلاکت می‌کشانند نجات داده و به این وسیله آنان را از گناهان بزرگ و آتش رهایی بخشد.
بنابر این به حکم وفا و مواسات که از صفات عالی انسانی است لازم است که‌‌ همان چیزی را که امام حسین (ع) به آنان عنایت کرده، آنان نیز به امام تقدیم نموده و همانگونه که امام خود را فدای آن‌ها نمود آنان نیز خود را فدای او نمایند و حتی اگر چنین کاری را نیز انجام بدهند باز هم به خوبی با او مواسات ننموده‌اند. زیرا وجود شریف او قابل مقایسه با دیگران نیست. چون سیدالشهدا (ع) مانند پیامبر (ص) علت آفرینش تمام موجودات و سرور تمام مخلوقات و پیامبران و فرشتگان نزدیک به خداوند بوده و محبوب خداوند و محبوب محبوب اوست.
وی در ادامه حال شیعیان حسینی را در دهه اول محرم این گونه تشریح می‌کند: با گفتاری صادقانه و با زبان حال به امام حسین (ع) بگوید:
- کاش به جای تو تمام این بلا‌ها بر سر من آمده و فدای تو می‌شدم.
- کاش خویشان و فرزندان من به جای خویشان و فرزندان تو کشته و اسیر می‌شدند.
- کاش تیر حرمله که لعنت خدا بر او باد سر شیرخوار مرا می‌برید.
- کاش فرزندم به جای فرزند تو قطعه قطعه می‌شد.
- کاش جگر من از شدت تشنگی تکه تکه می‌شد.
- کاش از شدت تشنگی دنیا بر چشمم تیره و تار می‌شد.
- کاش من درد این جراحت‌ها را تحمل می‌نمودم.
- کاش آن تیر به گلوی من می‌نشست و جان مرا می‌گرفت.
- کاش خانواده و خواهران و دختران من در ذلت اسارت افتاده و آن‌ها را مانند کنیزان در شهر‌ها گردانده بودند.
وی تاکید می‌کند: اگر این سخنان را صادقانه بگویی، تو را پذیرفته و به خاطر مواسات راستین با بزرگوار‌ترین سادات، تو را در جایگاه راستگویان با آنان همنشین می‌گرداند. ولی به صورت جدی از فریبکاری با این سخنان بپرهیز. زیرا ممکن است وقتی می‌گویی حاضرم این بلا‌ها را به جای امام (ع) تحمل نمایم، حال و دل تو به مقدار کمتر از یک صدم آن را هم تصدیق نکرده و در موقع امتحان جز مقدار کمی از این ادعا‌ها قبول نشود و در این صورت به جای اینکه به جایگاه صدق و درجه صدیقین برسی به ذلت دروغ و پایین‌ترین درجات منافقین می‌رسی.
پس اگر می‌بینی که نمی‌توانی این گونه با امام (ع) مواسات نمایی، ادعاهای دروغ را از خود دور کرده و خود را خوار نکن و فقط بگو کاش با تو بوده، در مقابل تو کشته شده و به سعادت بزرگی می‌رسیدم و اگر می‌بینی به این مقدار هم معتقد نیستی، مرض دل خود را که‌‌ همان دوستی این دنیای پست و میل و اعتماد به زندگی آن و فریب خوردن به زیبایی‌های آن است، معالجه کرده و این گفته خداوند را که در قرآن آمده است بخوان که «ای یهود، اگر گمان می‌کنید فقط شما دوستان خدا هستید و اگر راست می‌گویید آرزوی مرگ کنید.
مرحوم ملکی تبریزی در پایان چنین سفارش می‌کند: در آخر روز عاشورا زیارت تسلیت را بخواند و روز عاشورا را با توسلی کامل به حمایت کننده و پناه آن روز که از معصومین (ع) می‌باشند به پایان رسانده و در توسل، اصلاح حال و پذیرش عزاداری را خواسته و از کوتاهی خود معذرت بخواهد.