گروه رسانه های بیگانه «تیتریک» ؛بعد از عمل جراحی موفقیت آمیز مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای، هنگامی که ایشان برای تکمیل درمان در بیمارستان بستری بودند، رسانه های وابسته به حزب منحله بعث تلاش کردند با شیطنت های رسانه ای، افکار عمومی جهان عرب را منحرف کنند.

اما با توجه به تدبیر ایده آل و عالی رهبر معظم انقلاب و شیوه ای که برای رسانه ای شدن عمل جراحی ایشان در دستور کار قرار گرفته بود، شیطنت بعثی ها نتیجه ای نداشت و همگان غافلگیر شدند و دیگر جایی برای شایعه پراکنی و شیطنت دشمنان جمهوری اسلامی ایران باقی نماند.

اما آنچه که در شیطنت رسانه های بعثی مهم به نظر می رسد، این بود که تلاش کردند پا را از گلیم خود فراتر گذاشته و در مورد آینده سیاسی جمهوری اسلامی ایران سخن به میان بیاورند و به تحلیل های خیال پردازانه و غیر منطقی بپردازند.

در بخشی از مطلبی که در این باره توسط رسانه های بعثی منتشر شده، آمده: جانشینان احتمالی رهبر فعلی ایران، عبارتند از: "مجتبی خامنه ای"، "سید محمود هاشمی شاهرودی"،‌ "صادق لاریجانی"، "ناطق نوری"، "حسن خمینی" و "هاشمی رفسنجانی".

نکته تعجب برانگیز در این مطلب آن است که منتشر کنندگان آن خواسته یا ناخواسته، از روی عمد یا غیر عمدی، تصویر حجة الإسلام و المسلمین سید «حسن خمینی» را به عنوان تصویر این مطلب انتخاب کرده اند که این خود جای سؤال دارد.

گروه فرهنگی «تیتریک» ؛در این باره بصرى روایت می نماید : از امام صادق (علیه السلام) خواستم به من پند و اندرز بدهند. ایشان فرمودند: تو را به انجام نُه چیز سفارش مى کنم، آن سفارش ها نه تنها براى شما بلکه به همه کسانى است که مى خواهند در راه خداوند قدم بردارند و از خداوند مى خواهم تو را نیز در انجام آنها یارى فرماید.
سه مورد آنها در تهذیب اخلاق و تربیت نفس است و سه مورد دیگر در صبر و شکیبایى است و سه مورد هم در علم و دانش است . پس به آنها مواظب باش هرگز آنها را سبک مشمار!
عنوان بصرى مى گوید:خود را براى یاد گرفتن آنها آماده کردم .
آنگاه امام (علیه السلام) بیان داشتند:اما آن سه چیز که در ریاضت و تهذیب نفس است، عبارتند از:

1 . بپرهیز! از خوردن چیزى که به آن میل ندارى. زیرا باعث نادانى و کودنى مى گردد.
. 2هرگز غذا نخور! مگر وقتى که گرسنه هستى .
3. همواره غذاى حلال بخور! و هنگام خوردن نام خدا را ببر! (بسم الله بگو) همواره فرمایش رسول خدا (صلى الله علیه و آله) را در نظر داشته باش که درباره مذمت پرخورى فرمود: انسان هیچ ظرفى را پر نکرده که بدتر از شکم باشد.
چنانچه به میل غذا ناگزیرى، حجم شکم را سه قسمت کن یک قسمت آن را به خوراک و یک قسمت دیگرش را به نوشیدنى و قسمت سومش را براى نفس کشیدن اختصاص بده !

اما آن سه چیز که در حلم و بردبارى است، عبارتند از:
1. هرگاه کسى به تو گفت :اگر یک حرف دشنام و ناسزا بگویى در مقابل ده تا مى شنوى، تو در جواب بگو:اگر ده سخن زشت بگویى یک حرف از من نخواهى شنید.
2. هرگاه کسى تو را فحش داد و بد گفت، در پاسخ بگو: اگر آنچه را که گفتى راست است از خداوند مى خواهم مرا ببخشد و از تقصیراتم بگذرد و اگر آنچه را که گفتى دروغ است و ابدا در من نیست از خداوند مى خواهم تو را ببخشد.
3. هر کس تو را وعده فحش و دشنام داد، تو به او وعده پند و اندرز و احترام بده !

و اما آن سه چیز که در علم و دانش است، عبارتند از:
1. آنچه را که نمى دانى از دانشمندان بپرس و بپرهیز از این که پرسش تو به قصد اذیت و یا امتحان آنان باشد.
2. در هیچ چیز تنها به راى و عقیده خود عمل نکن (با مشورت کارها را انجام بده ) و در تمام کارها احتیاط را رعایت کن !
3. از فتوى دادن فرار کن همانندى که از شیر فرار مى کنى و خودت را پلى براى سود و زیان مردم قرار نده !

 

پی نوشت ها:

1- علامه مجلسی. بحارالانوار، ج1: 226.

2-ناصری، محمود. داستانهای بحار الانوار، ج5: 212-213.

منبع:قدس

یکی از تشبیهات رهبر انقلاب درباره‌ی مسئولان و هدایت‌کنندگان اجتماعی، استعاره‌ی «راننده» است. ایشان در دیدار امسال خود با مسئولان و کارگزاران نظام فرمودند: «شما مثل ناخدایی هستید که دارد کشتی را می‌راند، مثل خلبانی هستید که دارد هواپیما را سِیر می‌دهد» حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنان گوناگونی این استعاره را به‌کار برده‌اند و به نکاتی نظیر «اعتماد به راننده»، «اجازه‌ی راننندگی ندادن به راننده‌ی فاقد صلاحیت»، «هوشیاری راننده و توجه او به مسیر»، «محافظت راننده از مسافران و اموال آنان»، «پرت نکردن حواس راننده»، «تخریب نکردن وسیله‌ی نقلیه» و «جنجال درست نکردن علیه راننده» اشاره کرده‌اند. ایشان همچنین در دیدار اخیر خود با هیأت دولت به بیان نکاتی پیرامون «نقد» نسبت به مسئولان کنونی و گذشته و همچنین نحوه‌ی مواجهه‌ی مسئولان با منتقدان پرداختند. به مناسبت هفته‌ی دولت، در یادداشتی به بررسی این استعاره و پیام‌های آن برای مسئولان دولتی و همچنین برای مردم در مواجهه با دولت پرداختیم.

استعاره‌ها و به‌ویژه استعاره‌های ریشه‌ای1 نقشی بی‌بدیل در تفکر، شناخت و تعامل با پدیده‌های گوناگون و خصوصاً پدیده‌های انتزاعی دارند، تا جایی که می‌توان گفت  عامه‌ی مردم بدون استعاره‌ها توان اندیشیدن در مورد امور انتزاعی و شناخت‌ آن‌ها را ندارند. از همین رو و با توجه به انتزاعی بودن مفهوم «سازمان» به معنی عام آن، در حوزه‌ی نظریات مدیریت (اعم از مدیریت بخش خصوصی و عمومی) تاکنون استعاره‌های گوناگونی برای شناخت و اداره‌ی آن ارائه شده است؛ استعاره‌هایی که متناسب با میزان شایستگی2 خود نسبت به جنبه‌هایی از سازمان، بصیرت‌هایی را ایجاد کرده و البته به اقتضای ذات استعاره3  بخش‌هایی را نیز مغفول گذاشته ‌است.
 
* استعاره «ماشین دولت»
یکی از شایسته‌ترین استعاره‌های ارائه‌شده برای شناخت و اداره‌ی «دولت» -به عنوان بزرگ‌ترین سازمان فعال در بخش عمومی- استعاره‌ی «ماشین» 4 است. استعاره‌ی ماشین نه‌تنها نگاه عامه‌ی مردم به دولت را شکل داده است، بلکه در هر دو حوزه‌ی نظریه‌پردازی و اجرا، متخصصان مدیریت دولتی را نیز تحت تأثیر قرار داده و ترکیب «ماشینِ دولت» را به ترکیبی آشنا برای عامه‌ی مردم و متخصصان حوزه‌ی مدیریت دولتی تبدیل کرده است. رهبر معظم انقلاب نیز در دیدارهای گوناگونی با اقشار مردم و کارگزاران نظام، این استعاره را عنوان نموده و نکاتی پیرامون آن بیان کرده‌اند.

اما استعاره‌ی ماشین –اعم از هر نوع وسیله‌ی قابل برنامه‌ریزی و هدایت توسط انسان‌ها مثل کشتی، هواپیما و ...– چه الزاماتی را برای اداره‌ی دولت توسط دولت‌مردان و به‌ویژه رئیس‌جمهور پدید می‌آورد؟ در واقع این استعاره چه دلالت‌هایی را برای تنظیم شیوه‌ی تعامل مردم با دولت و دولت‌مردان در پی خواهد داشت؟
 
طبیعتاً پیش از پاسخ به این سؤالات باید اجزای استعاره‌ی ماشین را با نگاهی تحلیلی احصا کنیم و سپس متناسب با هر یک از این اجزا، به تفسیر آن بپردازیم، زیرا تبیین و تشریح دلالات یک استعاره در گرو تشخیص اجزای اصلی آن و سنجش نسبت این اعضا با هم و تشریح الگوی تعاملی و رفتاری مطلوب و متناسب بین این اجزا است.
 
با اندکی تأمل می‌توانیم بگوییم استعاره‌ی ماشین، کشتی یا هواپیما سه جزء مشخص، متمایز و تأثیرگذار دارد:
اول: شخص هدایت‌کننده (راننده، ناخدا یا خلبان)
دوم: ماشین
سوم: مسافرانی که قرار است با این ماشین به مقصد برسند.
همان‌گونه که حرکات غیر متعارف و مارپیچ یک راننده  آرامش روانی مسافران را بر هم خواهد زد، رئیس‌جمهور نیز باید از حرکات و رفتارهای غیر متعارف بپرهیزد. دولتمردان با رفتار سنجیده‌ی خود می‌بایست مانع برهم خوردن آرامش روانی جامعه شوند.

1. باید و نبایدهایی برای رئیس جمهور
در مورد جزء اول (راننده) می‌توان گفت رئیس‌جمهور راننده‌ی ماشین دولت است و از همین رو باید مانند یک راننده‌ی مطلوب،   ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
 
حفظ امانت مردم: با کمال دقت و هوشیاری به رانندگی و انجام وظایف خود بپردازد و تا پایان مسیر  جان و مال مردمی را که سوار ماشین هستند، همچون امانتی در نزد خود بداند که باید آن را سالم به مقصد برساند. 5
 
کار کارشناسی در همه‌ی مراحل: پیش از آغاز سفر و در هر منزلی،   برآورد دقیقی از لوازم حرکت تا منزل بعدی انجام دهد و مثلاً از ارائه‌ی لوایحی بدون پشتوانه‌ی مالی و ... بپرهیزد.
 
دور نزدن قانون: همواره قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت کند و به واسطه‌ی اموری نظیر تسریع در اجرای برنامه‌ها، قوانین و آیین‌نامه‌های مصوب توسط مراجع ذی‌صلاح (مجلس یا مجمع تشخیص مصلحت نظام و ...) را نادیده نگیرد.
 
توجه به هشدارها و نقدها: به علائم و نشانه‌های موجود در مسیر توجه کند و با اتکا به مواردی همچون تجربه‌های پیشین، نسبت به آن‌ها بی‌توجه نباشد.

ایجاد فضای آرام: بهترین مسیرها را انتخاب کند و از هدایت جامعه در مسیرهایی که موجب خستگی یا ترس مردم شود و آرامش روانی آن‌ها را به هم بزند، بپرهیزد.
 
پرهیز از افراط و تفریط: از توقف‌های بیجا، کندروی و تندروی پرهیز کند تا موجب ملالت مردم نشود.
 
دوراندیشی و آینده‌نگری: پیش از هر مسافرتی از وضع مسیر و اوضاع جوی مطلع شود و حرکت خود را با کسب اطلاعات لازم آغاز کند، چرا که بی‌توجهی دولت به آمارهای ارائه‌شده توسط مراکز معتبر و پیش‌بینی‌های علمی انجام‌شده در مورد آینده‌ی اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، جمعیت‌شناختی کشور از علل اصلی بسیاری از مشکلات دولت در مسیر رسیدن به اهداف است.
 
اخلاق خوب و رسیدگی به نیازها: با روی گشاده و اخلاق مطلوب با مسافران برخورد کند و ضمن توجه به عدم تضییع حقوق مسافران و همچنین واردنشدن خللی در حرکت مطلوب در مسیر مقصد، به تقاضاها و درخواست‌های مسافران توجه کند و تا حد امکان، خواست‌های ایشان را برآورده سازد.
نمی‌توان تصور کرد که ماشینی در هنگام ترمزگرفتن راننده سرعت بگیرد یا هنگامی که راننده به راست می‌پیچد، ماشین به چپ برود. با چنین ماشینی هیچ راننده‌ای، هر قدر هم که باتجربه و توانمند باشد، به مقصد نخواهد رسید. یک دولت مطلوب باید از انسجام عملیاتی بالایی برخوردار باشد و اختلاف سلایق احتمالی دولت‌مردان، بروزی در مقام عمل نداشته باشد.

حرکت بر اساس ظرفیت‌ها: راننده باید ظرفیت ماشین را در نظر بگیرد و با اتخاذ تصمیماتی که بدنه‌ی اجرایی دولت توان اجرای آن‌ها را ندارد، موجب فرسایش توان دولت نگردد.

پرهیز از رفتارهای غیرمنطقی: همان‌گونه که حرکات غیر متعارف و مارپیچ یک راننده  آرامش روانی مسافران را بر هم خواهد زد، رئیس‌جمهور نیز باید از حرکات و رفتارهای غیر متعارف بپرهیزد. در توضیح بیشتر این مورد می‌توان گفت تصور کنید افرادی با شغل و تخصص‌های مختلفی در یک اتوبوس در حال مسافرت هستند و خیلی طبیعی دو به دو مشغول صحبت در مورد موضوعاتی در محدوده‌ی مشترک تخصص یا علاقه‌شان هستند. مثلاً برخی در مورد موضوعات اقتصادی صحبت می‌کنند، برخی در مورد موضوعات ورزشی و برخی نیز در مورد موضوعات تخصصی حوزه‌های شغلی‌شان. این وضعیت ادامه خواهد داشت تا وقتی که راننده برای اولین بار حرکتی مارپیچ و خطرناک انجام دهد یا سبقتی غیر مجاز و البته خطرناک بگیرد. از این‌جا به بعد  احتمالاً همه‌ی مسافران موضوعات قبلی صحبت را رها می‌کنند و در مورد رانندگی راننده‌ی اتوبوس صحبت خواهند کرد و به اظهار نظرها‌ی آگاهانه یا ناآگاهانه، جانبدارانه و غیر جانبدارانه و احیاناً مغرضانه یا دلسوزانه خواهند پرداخت. در چنین شرایطی هر چند حتی بسیاری از این اظهار نظرها صحیح نباشند، اما واقعیت این است که بهترین راه حل مواجهه با این اظهار نظرها نه پاسخ به آن‌ها و نه مقابله با آن‌ها، که پیشگیری از بروز زمینه‌ برای آن‌ها است. البته که این راه حل تنها از طریق رفتار سنجیده و متعارف دولت‌مردان حاصل خواهد شد. 6 بدین معنا که دولتمردان با رفتار سنجیده‌ی خود می‌بایست مانع برهم خوردن آرامش روانی جامعه شوند.

2. ویژگی‌های دولت
جزء دوم استعاره‌ی ماشین، خود ماشین یا بدنه‌ی دولت است. ره‌آورد بهره‌گیری از استعاره‌ی ماشین در تبیین ویژگی‌های دولت مطلوب شامل موارد زیر است:
 
انسجام درونی دولت: نمی‌توان تصور کرد که ماشینی در هنگام ترمزگرفتن راننده  سرعت بگیرد یا هنگامی که راننده به راست می‌پیچد، ماشین به چپ برود. با چنین ماشینی هیچ راننده‌ای، هر قدر هم که باتجربه و توانمند باشد، به مقصد نخواهد رسید. البته تصور چنین تخلفاتی در مورد یک ماشین متصور نیست، منتها در عالَم انسان‌ها که عالَم اراده‌ها است، می‌توان تصور کرد که دولتی متناسب با خواست رئیس‌جمهور عمل نکند یا در موارد گوناگونی کارشکنی کند. در چنین شرایطی تلاش‌های رئیس‌جمهور به جایی نخواهد رسید و ره‌آورد فعالیت‌های او از نگاه مردم چیزی جز مجموعه‌ای ناهماهنگ و نامناسب نخواهد بود. به همین خاطر به نظر می‌رسد یک دولت مطلوب باید از انسجام عملیاتی بالایی برخوردار باشد و اختلاف سلایق احتمالی دولت‌مردان، بروزی در مقام عمل نداشته باشد.
 
استفاده از افراد خدوم، لایق و مقاوم: در یک مسافرت دشوار و با گردنه‌های صعب و آب و هوای نامناسب و احیاناً طوفانی  باید ماشینی داشت که مناسب و مقاوم و با تجهیزات متناسب با شرایط مسیر، بتواند مسافران را سلامت به مقصد برساند. در ماشین دولت نیز باید از افراد کاربلد، مقاوم و خدوم استفاده کرد، چرا که بدون وجود چنین افرادی در بدنه‌ی دولت، شاید بتوان برنامه‌های در دست اجرا را به پایان برد، ولی قطعاً این کار هزینه‌ها‌ی بسیاری خواهد داشت.
به‌گونه‌ای بسیار طبیعی، هر راننده‌ای با برخی مسیرها بیشتر آشنا است و با هدایت ماشین در آن مسیر، بهتر به سمت مقصد خواهد رفت. مسافران باید به این موضوع توجه داشته باشند و اگر انتقاد یا پیشنهادی دارند، آن را بسنجند. همچنین انتظار نداشته باشند که دولت لزوماً مردم را از مسیر مورد نظر آن‌ها به مقصد برساند.

3. رفتار مردم با دولت چگونه باید باشد؟
در مورد جزء سوم این استعاره -یعنی مسافران یا همان مردم یک کشور- نیز می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
 
اعتماد به دولت و عدم دخالت نابجا: مسافران باید به راننده‌ی ماشین اعتماد داشته باشند و با پرهیز از دخالت‌های نابجا، فضایی مساعد را برای فعالیت او فراهم آورند. 7

احترام نسبت به دولت: مسافران باید با دیده‌ی احترام به راننده نگاه کنند و تلاش‌های او را در راستای رساندن آن‌ها به مقصد ارزیابی کنند. این نگاه موجب خواهد شد تا اگر حتی نقد یا اعتراضی دارند، آن را با محترمانه‌ترین صورت مطرح کنند و هدفی جز دلسوزی نداشته باشند. 8
 
همراهی با دولت در کنار انتقاد دلسوزانه: به‌گونه‌ای بسیار طبیعی، هر راننده‌ای با برخی مسیرها بیشتر آشنا است و با هدایت ماشین در آن مسیر، بهتر به سمت مقصد خواهد رفت. مسافران باید به این موضوع توجه داشته باشند و اگر انتقاد یا پیشنهادی دارند، آن را بسنجند. همچنین انتظار نداشته باشند که دولت لزوماً مردم را از مسیر مورد نظر آن‌ها به مقصد برساند. طبیعتاً در صورتی که تشخیص مسافران این باشد که انتخاب مسیر خاصی توسط دولت منجر به نرسیدن به مقصد خواهد شد، در این صورت انتقاد به انتخاب مسیر در واقع کمک به دولت در راستای انجام مسئولیت‌هایی است که بر دوش دارد و دولت نیز باید قدردان این‌گونه انتقادات باشد.
 
کمک به دولت فارغ از سلیقه سیاسی: مسافران باید به این نکته توجه داشته باشند که هرچند مسئولیت هدایت ماشین بر عهده‌ی راننده است، اما بدون همکاری آن‌ها  ماشین به مقصد نخواهد رسید. از همین رو مسافران باید این آمادگی را داشته باشند که در مواقع گوناگون و به‌ویژه در مشکلات، دست از اعتراض‌های بی‌مورد بردارند و هر جا که راننده از آن‌ها کمک بخواهد، با طیب نفس و فارغ از سلایق سیاسی و جناح‌بندی‌های متعارف، کمال همکاری را با او داشته باشند.
 
در پایان دوباره یادآوری می‌کنیم که استعاره‌ی ماشین یکی از بهترین استعاره‌های حوزه‌ی حُکمرانی است. در این نوشتار به بخشی از دلالات این استعاره اشاره کردیم و به کمک آن‌ها  برخی الزامات و ویژگی‌های دولت مطلوب را بیان نمودیم. با اندکی تأمل می‌توان موارد فراوان دیگری را به این مجموعه افزود؛ مواردی که به دلیل رعایت اجمال، در این نوشتار از بیان آن‌ها صرف‌نظر کردیم.

پی‌نوشت‌ها:
1. استعاره‌ی ریشه‌ای (Root Metaphor) نوعی استعاره است که شیوه‌ای خاص و بنیادین از دیدن، اندیشیدن و سخن گفتن را بر ذهن افراد تحمیل می‌کند و تمامی تجارب اشخاص از جهان پیرامونشان را در قالب چهارچوبی جامع و مشخص سازماندهی می‌نماید.
2. شایستگی (Aptness) استعاره، شاخصی است برای ارزیابی توان استعاره در ارائه‌ی شناختی جامع‌تر، دقیق‌تر و عمیق‌تر از یک پدیده.
3. چرا که استعاره صرفاً در وجه شبه خود می‌تواند موجب شناخت پدیده‌ی مورد مطالعه باشد و به‌کارگیری و تعمیم شناخت برآمده از آن در دیگر جنبه‌ها، علاوه بر عدم ایجاد شناختی جدید، موجب ایجاد خطا در شناخت خواهد شد؛ مقوله‌ای که آن را کژکارکرد استعاره می‌نامند.
4. البته میان استعاره‌ی ماشین مورد نظر در این متن و استعاره‌ی ماشین موجود در ادبیات متعارف سازمان و مدیریت، تفاوت‌هایی وجود دارد که به علت نداشتن نقشی جوهری و تغییر ندادن ماهیت استعاره‌ی مورد بحث، از بیان آن‌ها صرف نظر می‌کنیم.
5. شما مثل ناخدایی هستید که دارد کشتی را می‌راند، مثل خلبانی هستید که دارد هواپیما را سِیر می دهد؛ مسأله‌ی شما فقط مسأله‌ی حفظ جان خودتان نیست؛ فرق می‌کنید با آن کسی که سوار اتومبیل شخصیِ خودش است و تنها دارد در جاده حرکت می‌کند؛ مسئولیت او فقط مسئولیت جان خودش است؛ شما نه، جماعتی با شما هستند. اینها است که کفّه‌ی مسئولیت را و لزوم تعهد را در مورد این مسائلی که ذکر شد سنگین‌تر می‌کند. بیانات در دیدار مسئولان نظام، 1393/4/16
6. این بند برگرفته از کتاب نفحات نفت آقای رضا امیرخانی است.
7. «من یک نکته را اول بگویم و آن این است که به نظر من بایستی به مسئولانِ شناخته‌شده‌ی نظام و کسانی که بارهای سنگینی بر دوش دارند، اعتماد کرد. ببینید؛ شما وقتی سوار اتوبوسی می‌شوید، طبیعی است که این اتوبوس یک وقت تند می‌رود، یک وقت کُند می‌رود، یک وقت ویراژ می‌دهد، یک وقت سبقت می‌گیرد، یک وقت نمی‌گیرد. اگر بنا باشد در هریک از این قضایا به راننده بگوییم آقا این دفعه چرا شما پا روی ترمز گذاشتی، چرا رفتی دنده فلان، چرا رفتی این طرف، این‌که اصلاً نمی‌شود. باید اعتماد کرد. وقتی نشستیم، این آدم را قبول کردیم و گفتیم که در این‌جا این مسئولیت را انجام دهد، طبعاً باید اعتماد کرد.» بیانات در جلسه‌ی پرسش و پاسخ با جوانان، 1377/11/13
8. «من گاهی برای بعضی از نزدیکان و دوستان مثال زده‌ام و گفته‌ام که اتومبیلی است که تمام دار و ندار من -فرزندان، عزیزان، ثروت و موجودیم– در آن است و راننده‌ی ماهری هم پیدا کرده‌ام که از راه بسیار خطرناکی این اتومبیل را می‌برد. من همه چیزم به این اتومبیل بسته است. اگر یک وقت چیزی هم ببینم که به نظرم ناخوشایند بیاید، کلمه‌ا‌ی که یک ذره حواس آن راننده را پرت کند و او را مشغول نماید و نتواند این راه پُرپیچ‌وخم و خطرناک را به‌سلامت طی کند و باعافیت به سرمنزل برساند، من مطلقاً آن کلمه را نخواهم گفت تا خدشه‌ای به این اتومبیل وارد نشود. حالا شما می‌گویید که مثلاً چرا ما یک‌دفعه از این طرف، وزنه‌ای را محکم به این ماشین نمی‌کوبیم و نمی‌گوییم که آقای راننده! این چه نوع رانندگی است؟ یا چرا در فلان‌نقطه آن‌طور شد؟ یعنی به‌ دست خودمان، همه چیز نظام را در خطر بیندازیم!؟ این خیانت است. آن کسی که از پشت گردنه، یک‌دفعه جلوی اتومبیل می‌پرد و یک فریاد بی‌خود می‌کشد، دارد خیانت می‌کند؛ خیال می‌کند که خدمت می‌کند.» بیانات در دیدار مسئولان صداوسیما، 1369/5/7

امروزه در میان رسانه‌های ارتباط جمعی ماهواره‌ها یکی از ابزراهای اصلی انتقال و گسترش ارزش‌ها و مفاهیم فرهنگی -اجتماعی است که بینش‌ها، گرایش‌ها، رفتار مردم و به طور کلی هویت ملی و ارزشهای جوامع انسانی را تحت‌تأثیر قرارداده است. نکته مهم قابل توجه این که تأثیر ماهواره بر افکار، باورها و گرایش‌های انسان بسیار آرام و تدریجی است، به نحوی که خود فرد نیز متوجه این تأثیر و تغییراتی که در رفتار و شخصیت او صورت می‌گیرد نمی‌شود.

 متأسفانه اهداف و نیات گردانندگان شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان چیزی است که کمتر مورد توجه بسیاری از مشاهده‌کنندگان آن قرار می‌گیرد. بسیاری از این شبکه‌ها، تضعیف باورها، اعتقادات و گرایش های دینی را یکی از بهترین و مؤثرترین راه‌ها برای ایجاد تغییرات اجتماعی و سیاسی در کشورها می‌دانند و بنابراین محتوای برنامه‌های آنان به گونه‌ای است که به صورت پنهان و آشکار اعتقادات دینی و گرایش‌های مذهبی مخاطبان را سست ‌کند.



آسیب‌شناسی ماهواره:

بسیار قابل تأمل است که آنچه تاکنون ما را در برابر تهدیدات و توطئه‌های دشمنانمان مقاوم نگه داشته دین ماست و ماهواره این سرمایه بزرگ را هدف قرار داده است.

تهاجم فرهنگی دشمن:

یکی از عوامل گسترش بی‌بندو باری و به فحشا کشاندن جوانان از طریق مسائل جنسی، شبکه‌ها ماهواره‌ای هستند که با برنامه‌ها و آگهی‌های خود و ارائه تصاویر مبتذل و خلاف عفت عمومی و با کم‌رنگ کردن و ایجاد خلل در اعتقادات قشر جوان، در به انحراف کشاندن و بی‌هویت کردن آنان می‌کوشند. از دیگر آسیب‌های ماهواره «پست شدن و فروپاشی بنیان خانواده می‌باشد. این وسیله باعث فاصله گرفتن اعضای خانواده از یکدیگر شده و به طور کلی خیانت، دوستی‌های نادرست و نامتعارف بین زنان و مردان حتی متأهل، روابط نامشروع و … از تبعات ورود ماهواره به جوامع اسلامی است.

همچنین از جمله آسیب‌های دیگر این ابزار نوین ارتباطی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

-هویت‌شکنی

-تغییر اخلاق

-شایعه‌سازی

-آموزش تفریحات ناسالم به جوانان و نوجوانان و عادی جلوه دادن این تفریحات گناه‌آلود

-ترویج مدگرایی و ارائه آرایش‌ها و پوشش‌های نابهنجار

-ترویج فرهنگ برهنگی و لاابالی‌گری

-تحقیر سنتهای ملی و ایده‌آل جلوه دادن فرهنگ اومانیستی و لذت‌گرایی غرب

-تحقیر هویت ملی و به فراموشی سپردن ارزش‌های تاریخی و ملی هر جامعه



بنابراین لازم و ضروری است قبل از استفاده از هر تکنولوژی جدید از آسیب‌ها و پیامدهای آن آگاه شده و اطرافیان به خصوص فرزندان خود را نیز از این جهت آگاهی دهیم، چه اینکه ماهواره وسیله‌ای مرگبار و کشنده و ویرانگر است که بی‌صدا قربانی میگیرد و آثار آن را مشاهده می‌کنیم، احترام به ارزش‌ها و مقدسات تضعیف شده، انواع مزاحمت‌ها، بی‌بند و باریها، بدحجابی‌ها، خیانتها، انواع انحرافات و تجاوزات جنسی، قتل‌، طلاق‌ها، خودکشی‌ها و… که همه در جهت اهداف برنامه‌ها و فیلم‌های ماهواره‌ای است یعنی تخریب اساس و بنیان خانواده و ترویج فرهنگ بی‌قانونی و تهدید ارزشها، تعصب‌زدایی از کانون خانواده و ترویج بی‌تفاوتی نسبت به حریم خانواده.

راه‌های مقابله با آسیب‌های ماهواره‌ای:

-تقویت باورهای دین، اعتقادی و اخلاقی

-حفظ ارزشهای ملی و اسلامی

-ارتقاء سطح آگاهی و آموزش مهارت‌های زندگی

-برنامه‌ریزی مناسب برای پر کردن اوقات فراغت، از طریق ورزش و تفریحات سالم

-ترویج الگوهای رفتاری صحیح در خانواده و جامعه

-احترام به قوانین و هنجارهای اجتماعی

-نحوه‌ی صحیح استفاده از این ابزار و بهره‌برداری از جنبه‌های مثبت ماهواره با برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده



مبادا خانواده‌ی ما نیز جزء خانواده‌های قربانی این ابزار نوین ارتباطی گردد. فاصله‌ی افراد خانواده از هم زیاد و شیرازه‌ی نظم و انضباط از هم گسیخته، احترام به والدین و دیگر ارزش‌ها و مقدسات تضعیف و بالاخره قربانی بی‌صدای برنامه‌های دهکده‌ی جهانی و تمدن نوین گردیم.

امام موسی صدر در 14 خرداد ماه سال 1307 در قم به دنیا آمد. او در سال 1322 رسما وارد حوزه علیمه قم شد و از محضر اساتیدی مانند امام خمینی (ره)، آیت‌الله سلطانی طباطبایی، آیت‌الله محقق داماد و سایر علما بهره برد.

 

در سال‌ 1329 به عنوان اولین روحانی که وارد دانشگاه شده است به دانشکده حقوق دانشگاه تهران راه پیدا کرد و در سال 1332 در رشته اقتصاد از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. در این زمان سید موسی به زبان‌های عربی، انگلیسی‌ و فرانسه‌ آشنایی‌ کامل‌ داشت. ‌سید موسی‌ صدر پس‌ از آن‌ به‌ نجف‌ رفت تا دوره‌ جدید تحصیلات‌ حوزوی‌ خود را آغاز کند. او تا سال‌ 1337 در نجف‌ ‌ماند و به‌ تکمیل‌ تحصیلات‌ خود پرداخت.

 

‌در ایام‌ اقامت‌ در نجف‌ برای‌ دیدار بستگان‌ به‌ لبنان‌ رفت‌ و با آیت‌الله‌ شرف‌الدین، رهبر شیعیان‌ آن‌ کشور دیدار کرد. این‌ دیدار از لبنان‌ سبب‌ علاقه‌ فراوان‌ علامه‌ شرف‌الدین‌ به‌ آقای‌ صدر و زمینه‌ساز دعوت‌ برای‌ هجرت‌ سید موسی‌ به‌ لبنان‌ شد. ‌‌اواخر سال‌ 1338 سید موسی‌ صدر به‌ لبنان‌ هجرت‌ ‌کرد. لبنان کشوری بود که شیعیان آن در طول تاریخ تحت ظلم و ستم بودند و به همین دلیل از محروم‌ترین و مظلوم‌ترین اقشار لبنان به شمار می‌رفتند.

 

 

امام موسی صدر پس از ورود به لبنان، شهر صور را برای فعالیت خود انتخاب کرد و اقداماتی را برای بهبود اوضاع شیعیان در کشوری که بیش از 17 طایفه و مذهب را در دل خود جایی داده، آغاز نمود.

 

در ابتدای‌ ورود سید‌ به‌ لبنان‌ جمله‌ای‌ بر سر زبان‌ها افتاد و مردم می‌گفتند: «جأ شرف‌الدین‌ شاباً‌« یعنی‌ علامه‌ شرف‌الدین‌ جوان‌ نزد ما آمده‌ است. چندی‌ نگذشت‌ که‌ مردم‌ لبنان‌ سید موسی‌ صدر را «امام‌ موسی‌ صدر» خطاب‌ کردند.

 

اقدامات‌ امام‌ صدر را به‌ طور خلاصه‌ می‌توان‌ چنین‌ برشمرد:

 

1. مؤ‌سسه صنعتی‌ جبل‌ عامل: این موسسه مخصوص یتیمان بود و آنها در این مدرسه در رشته‌های مختلف فنی مانند برق، الکترونیک، آهنگری، جوشکاری، نجاری‌ و ماشین‌های‌ کشاورزی، آموزش‌ می‌دیدند و به‌ صورت‌ شبانه‌روزی‌ زندگی‌ می‌کردند.

 

2. ‌جمعیت‌ خیریه‌ احسان‌ و نیکوکاری: ‌این‌ سازمان‌ را در ابتدا مرحوم‌ علامه‌ شرف‌ الدین‌ ایجاد کرد اما پس‌ از رحلت‌ ایشان‌ عملاً‌ راکد شده‌ بود. امام‌ موسی‌ صدر با بازسازی‌ سازمانی‌ و احیای‌ آن‌ از همه لبنانی‌ها با هر دین‌ و مذهب‌ و گرایشی‌ دعوت‌ می‌کرد تا به‌ محرومین‌ کمک‌ کنند. به‌ اعتقاد امام‌ صدر برای‌ کمک‌ به‌ محرومین‌ تنها نباید به‌ کمک‌ مالی‌ به‌ ایشان‌ اکتفا کرد بلکه‌ باید راهی‌ پیدا کرد تا آنان‌ بتوانند با استفاده‌ از نیرو و توان‌ خود، زندگی‌ خود را اداره‌ کنند.

 

3. رسیدگی‌ به‌ وضعیت‌ زنان ‌یکی‌ از دغدغه‌های‌ امام‌ موسی‌ صدر بود. وضع‌ زنان‌ در لبنان‌ بسیار آشفته‌ و نابسامان‌ بود. برخی‌ از آنان‌ به‌ علت‌ فقر شدید ناچار به‌ تن‌ دادن‌ به‌ کارهای‌ بسیار پست‌ می‌شدند. امام‌ صدر در این‌ باره‌ می‌گوید: ‌در لبنان‌ مسئله حجاب‌ و بی‌حجابی‌ زن‌ مطرح‌ نیست، داستان‌ برهنگی‌ زن‌ یا به‌ تعبیر عرب‌ها « خلاعت‌« مورد مطالعه‌ قرار می‌گیرد. علت‌ این‌ افراط، گذشته‌ از نزدیکی‌ لبنان‌ به‌ اروپا، روش‌ مقامات‌ مسئول‌ و متنفذان‌ و سرمایه‌داران‌ بزرگ‌ است. این‌ دسته‌ با زن‌ تجارت‌ می‌کنند. امام‌ موسی‌ صدر کوشید برای‌ از بین‌ بردن‌ زمینه‌های‌ فساد، سطح‌ فکری‌ و تربیتی‌ خانم‌ها را از لحاظ‌ دینی‌ و اخلاقی‌ ارتقا دهد و با مشارکت‌ دادن‌ آنان‌ در کارها و آمدنشان‌ به‌ صحنه‌های‌ اجتماعی‌ از طریق‌ تأسیس‌ مراکزی‌ مخصوص‌ ایشان‌ مثل‌ تأسیس‌ خانة‌ دختران‌ و آموزشگاه‌ پرستاری‌ به‌ ارتقای‌ شخصیت‌ بانوان‌ کمک‌ کرد.

 

4. ‌خانه دختران‌: ‌در این‌ مکان‌ دختران‌ بی‌سرپرست‌ و فقیر خیاطی، گلدوزی‌ و هنرهای‌ دستی‌ دیگر را فرا می‌گرفتند. بسیاری‌ از این‌ بانوان‌ پس‌ از اتمام‌ دوره، امور زندگی‌ و نزدیکان‌ خود را اداره‌ می‌کردند.

 

5. ‌کارگاه‌ قالیبافی: ‌امام‌ موسی‌ صدر صدر برای‌ تأسیس‌ این‌ مرکز به‌ ایران‌ سفر و در شهر کاشان‌ با قالیباف‌های‌ ماهر و سابقه‌دار مشورت کرد و یکی‌ از اساتید این‌ صنعت‌ را با خود به‌ لبنان‌ برد تا این هنر را به بانوان لبنانی آموزش دهد.

 

6. ‌مرکز بررسی‌های‌ اسلامی‌: این مرکز به تربیت طلاب علوم دینی می‌پرداخت و طلبه‌های زیادی از کشورهای‌ آفریقایی، افغانستان، اندونزی‌ و چین، تایلند، ژاپن‌ و ... در آنجا درس‌ می‌خواندند.

 

7. ‌مجلس‌ اعلای‌ شیعیان‌: در آن‌ زمان‌ همة‌ طوایف‌ موجود در لبنان‌ برای‌ خود مرکزیت‌ داشتند و از حقوق‌ خویش‌ دفاع‌ می‌کردند. اما شیعیان‌ فاقد تشکیلات‌ و مرکزیتی‌ قانون‌ بودند و این‌ باعث‌ شده‌ بود حتی‌ از حقوق‌ بسیار ناچیزی‌ که‌ براساس‌ قانون‌ طایفگی‌ به‌ آنان‌ تعلق‌ می‌گرفت، محروم‌ بمانند. امام موسی صدر تلاش خود را برای تأسیس مجلسی قانونی برای شیعیان آغاز کرد و پس از پیگیری‌های بسیار به نتیجه رسید.

 

 

‌تابستان‌ سال‌ 1975 میلادی، لبنان‌ صحنه‌ جنگ‌های‌ داخلی‌ شده‌ بود و همه‌ گروه‌ها و احزاب‌ درگیر این جنگ بودند. با تلاش‌های‌ امام‌ صدر چند بار آتش‌بس‌ برقرار شد اما بلافاصله‌ با کوچک‌ترین‌ بهانه‌ای‌ جنگ‌ را از نو آغاز می‌کردند. امام‌ موسی‌ صدر برای‌ اینکه‌ جنگ‌ را متوقف‌ کند به‌ مسجد الصفا در بیروت‌ رفت و اعتصاب‌ غذا کرد.

 

استقبال‌ از اقدام‌ امام‌ موسی‌ کم‌نظیر بود. گروه‌های‌ زیادی از مردم‌ به‌ مسجد آمدند و در اعتصاب‌ غذا شرکت‌ کردند. بزرگان‌ لبنان‌ و سیاستمداران‌ و روحانیون‌ نیز از همه‌ گروه‌ها به‌ مسجد آمدند و اعلام‌ پشتیبانی‌ کردند. به این ترتیب، دامنه اعتراض‌ به‌ خون‌ریزی‌ بالا گرفت‌ و بالاخره‌ آتش‌بس‌ پذیرفته‌ شد و با انتخاب‌ رشید کرامی‌ به‌ نخست‌وزیری، بیروت‌ روی‌ آرامش‌ را به‌ خود دید. اما حادثه‌ای‌ دیگر در شهر بعلبک‌ در حال‌ رخ‌ دادن‌ بود که‌ باعث شد امام‌ به‌ اعتصاب‌ پایان‌ دهد.

 

عده‌ای‌ به‌ چند روستای‌ مسیحی‌نشین‌ در آن‌ منطقه‌ حمله‌ کرده‌ بودند و برای‌ اینکه‌ جنگ‌های‌ فرقه‌ای‌ را توسعه‌ دهند و مانع‌ آتش‌بس‌ شوند تعدادی‌ از مسیحیان‌ را کشته‌ بودند. آنان‌ قصد داشتند این‌ مسئله‌ را بهانه‌ای‌ برای‌ قتل‌ عام‌ مسلمانان‌ کنند. امام‌ موسی‌ صدر پس‌ از آتش‌بس‌ بلافاصله‌ اعتصاب‌ غذا را پایان‌ داد و سریعاً‌ به‌ بعلبک‌ رفت‌ و پس‌ از چهار روز کار مستمر و پیگیر بعلبک‌ را آرام‌ کرد. امام‌ صدر در آنجا جملة‌ معروفی‌ را بیان‌ کرد و گفت: «‌اگر در بیروت‌ پسر مرا بکشند، اجازه‌ نخواهم‌ داد که‌ در بعلبک‌ یک‌ مسیحی‌ بی‌گناه‌ کشته‌ شود. این‌ دو مسئله‌ هیچ‌ ارتباطی‌ با هم‌ ندارند». به این ترتیب، امام‌ صدر نزد همه‌ «رجل‌ صلح‌ و آرامش‌« نامیده شد.

 

 

‌امام‌ موسی‌ صدر هرچند که‌ در ایران‌ حضور نداشت اما تحولات‌ اجتماعی‌ ایران‌ را به‌ دقت‌ دنبال‌ می‌کرد. او با امام (ره) و شخصیت‌هایی مانند شهید بهشتی، شهیدمطهری، شهید مفتح‌ و ... مرتب در تماس بود. پس‌ از دستگیری‌ حضرت‌ امام‌ در خرداد 1342 نیز امام‌ موسی‌ صدر به‌ واتیکان‌ رفت و با وزیر خارجه‌ پاپ‌ دیدار ‌کرد و به‌ طور منطقی‌ و مستدل‌ از روحانیت‌ و عملکرد آنان‌ دفاع‌ نمود. پس‌ از تبعید حضرت‌ امام‌ به‌ ترکیه‌ نیز امام‌ موسی‌ صدر به‌ اروپا و شمال‌ آفریقا سفر و با شخصیت‌های‌ مذهبی‌ و با نفوذ مسیحی‌ و شیوخ‌ الازهر دیدار کرد و کوشید امنیت‌ امام‌ را در آنجا و سپس‌ در انتقال‌ به‌ نجف‌ تأمین‌ کند.

 

ارتباط‌ امام‌ موسی‌ صدر و امام‌ (ره‌) به‌ گونه‌ای‌ بود که‌ وقتی‌ آیت‌الله موحد ابطحی‌ در نجف‌ از ایشان‌ سؤ‌ال‌ کرد که‌ بر فرض‌ انقلاب‌ شما به‌ پیروزی‌ رسید، چه‌ کسی‌ را دارید که‌ بتوانید زمام‌ امور را به‌ او بسپرید، حضرت‌ امام‌ پاسخ‌ دادند: «رفیق‌ خودت‌ آقاموسی». با تأسیس‌ مجلس‌ اعلای‌ اسلامی‌ شیعیان‌ در لبنان‌ نیز، امام‌ خمینی‌ در پاسخ‌ برخی‌ فضلای‌ ایرانی‌ مقیم‌ نجف، امام‌ صدر را امید خود برای‌ اداره‌ حکومت‌ پس‌ از شاه‌ نامید.

 

امام موسی صدر در 3 شهریور سال 1357 و در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به کشورهای عربی، بنا بر دعوت رسمی معمر قذافی وارد لیبی و در روز 9 شهریور ربوده شد. دستگاه‌های قضایی دولت‌های لبنان و ایتالیا، و همچنین تحقیقات انجام شده از سوی واتیکان، ادعای رژیم لیبی مبنی بر خروج امام از آن کشور و ورود او به رم را رسما تکذیب کردند اما مجموعه اطلاعات، دال بر آن هستند که امام موسی صدر هرگز خاک لیبی را ترک نکرده است.

 

پس از سقوط معمر قذافی در پی انقلاب مردم لیبی، با توجه به اخباری که مبنی بر زنده بودن امام موسی صدر وجود داشت امیدها برای یافتن او افزایش یافته بود اما تاکنون خبر موثقی در این خصوص وجود ندارد و سرنوشت او هنوز در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.