شهید مطهری درمقاله امدادهای غیبی در مورد برداشت غلط از اسلام معتقدند که برخی از مقدس مآبان و مدعیان تبلیغ دین به نام دین با همه چیز به جنگ بر می خیزند. شعارشان این است که اگر می خواهی دین داشته باشی پشت پا بزن به همه چیز، گرد مال و ثروت نگرد، ترک حیثیت و مقام کن، زن و فرزند را رها کن، از علم بگریزکه حجاب اکبر و مایه گمراهی است، شاد مباش و شادی مکن، از خلق بگریز و به انزواع پناه ببر.(2)
همچنین به باور استاد، «افرادی مانند من که با پرسشهای مردم درباره مسائل مذهبی مواجه هستیم کاملا این حقیقت را درک می کنیم که بسیاری از افراد تحت تاثیر تلقیات پدران و مادران جاهل و مبلغان بی سواد افکار غلطی در زمینه مسائل مذهبی در ذهنشان رسوخ کرده است و همان افکار غلط اثر سوء بخشیده و آنها را در باره حقیقت دین و مذهب دچار تردید و احیانا انکار کرده است. از این رو کوشش فراوانی لازم است که اصول و مبانی مذهبی به صورت صحیح و واقعی خود به افراد تعلیم و القا شود.»(3)
بنابرین استاد مطهری درد را در برداشت غلط جامعه اسلامی از اصول و مبانی اسلامی می داند.
3- نظم و خیال : در مورد انتظار استاد از تحقق تفکرات ذهنی ایشان یا جامعه مطلوب و آرمانی مورد نظر استاد مطهری باید گفت که ایشان کل اقدامات خود را برای تقویت جبهه حق می دانند زیرا در نظر ایشان از زمان خلقت بشر همواره بین اهل حق و اهل باطل درگیری وجود داشت و این درگیری تا زمان قیام قائم آل محمد (عج) ادامه خواهد یافت.
برخی تفاسیر اسلامی که شرایط جامعه جهانی هنگام ظهور مهدی موعود (عج) را پر از ظلم، تبعیض، اختناق و حق کشی می دانند و بیان می کنند که در این شرایط حق و حقیقت هیچ طرفداری ندارد اما استاد مطهری تفسیر فوق را رد می کند و با استناد به حدیث (( یملا الله به الارض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلما و جورا )) معتقدند که سخن از ظالم مستلزم وجود مظلوم است و قیام مهدی (عج) برای حمایت مظلومانی است که استحقاق حمایت دارند. یعنی در شرایطی که در جهان ظلم و فساد وجود دارد گروه زبده ای پرورش می یابند که در حال نزاع و درگیری با اهل باطل می باشند. در نهایت استاد مطهری با استناد به برخی احادیث بیان می کند که اهل حق قبل از قیام حضرت مهدی دولتی را ایجاد می کنند که این دولت تا زمان ظهور ادامه پیدا می کند و با ظهور امام زمان (عج) پیروزی نهایی اهل حق بر جناح باطل، فاسد و ظالم صورت می پذیرد. بنابراین کلیه اقدامات استاد به منظور تقویت جبهه حق صورت می پذیرد. (4) 4- راه درمان: شهید مطهری بعد از آنکه تلقی انحرافی مسلمین از دین را عامل عقب ماندگی مسلمانان بیان کردند در صدد بر می آیند تا تفسیری جدید از مفاهیم و معارف دین ارائه دهد و از این طریق تلقیات دینی مردم را عوض کند. از جمله مباحثی که استاد ضمن بیان برداشت انحرافی از آن، تفسیر واقعی آن را ارائه می دهد عبارتند از:
|
ردیف |
مفهوم |
برداشت انحرافی |
تفسیر واقعی |
|
1 |
توکل |
به معنی سلب مسئولیت |
زمانی که خدا بخواهد بشر را ادار به عمل کند و ترس را از او بگیرد. |
|
2 |
زهد |
گوشه گیری و ترک دنیا و فاصله گرفتن از فعالیت اقتصادی_اجتماعی |
همدلی با افراد جامعه ،آزادی از زنجیر های وابستگی مادی و درک لذت های معنوی |
|
3 |
شفاعت |
همانند آنکه از راه پارتی بازی بخواهیم جلوی اجرای قانون را بگیریم |
همانند قانون کلی که در آن استثنا ، تبعیض،نقص قانون و غلبه بر اراده قانون گذار وجود ندارد |
|
4 |
نفس |
ذلت و پستی قائل شدن برای نفس |
مبارزه با خواهش ها و تمنیات نفس |
|
5
|
انفاق |
سیر کردن شکم گرسنگان |
اول تعالی بخشیدن به روح آدمی و ایجاد مساوات اجتماعی سپس سیر کردن شکم گرسنگان |
جمع بندی:
در فهم اندیشه سیاسی شهید مطهری بر اساس روش ناسی اسپریگنز می توان موارد چهارگانه را به شرح زیر خلاصه کرد:
مشاهده بی نظمی: عقب ماندگی مسلمانان که مطابق تفسیر غربی ها دین اسلام را عامل عقب ماندگی می دانند.
تشخیص درد: برداشت های غلط جامعه اسلامی از اصول و مبانی اسلام را عامل عقب ماندگی مسلمانان می داند.
نظم و خیال: هر چند ایشان جامعه مطلوب را در ظهور قائم آل محمد(عج) و شکوفایی کامل دین اسلام مشاهده می کنند اما فعالیت های ایشان را می توان به عنوان تقویت جبهه حق دانست.
راه درمان: بازساری برداشت های مسلمانان از مفاهیم اسلامی و ارائه تفسیر درست از آن.
فرهاد کوچک زاده
منابع:
1- مرتضی مطهری، ده گفتار، تهران : صدرا ، چاپ پنجم ، 1368 ، ص 114
2- ......................، امدادهای غیبی در زندگی بشر، تهران : صدرا ، چاپ بیست و یکم ، 1389 ، ص 50
3- همان، ص 47
4- ................. ، قیام و انقلاب حضرت مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ ، تهران : صدرا چاپ سیزدهم ، ص 67
