گروه سیاسی/ حوادث پر التهاب ماه‌های ابتدایی شکل‌گیری انقلاب اسلامی، ضرورت بسیج همگانی ملت برای دفاع از امنیت کشور در برابر ناآرامی‌های ایجاد شده توسط دشمنان انقلاب را ایجاب کرده بود. در این میان ماجرای تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان پیرو خط امام و آشکار شدن تبدیل این سفارتخانه به پایگاهی برای جاسوسی و توطئه‌افکنی علیه نظام جمهوری اسلامی، انقلاب اسلامی را در شرایط ویژه "رویارویی مستقیم با امریکا" قرار داد. تهدید آمریکایی‌ها برای حمله نظامی به ایران به قصد آزادی جاسوسان، موضوعی بود که ضرورت وجود نیروی منسجم، آموزش دیده، نظامی، انقلابی و مردمی برای دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی را بیش از گذشته فراهم آورد.

در چنین شرایطی بسیج مستضعفین به فرمان حضرت امام خمینی(ره) در 5 آذر 1358 تشکیل گردید. حضرت امام(ره) در همان ایام در دیدار با جمعی از پاسداران درباره ضرورت دفاع از کشور فرمودند: «مملکت اسلامی باید همه‏اش نظامی باشد. تعلیمات نظامی داشته باشد... یک مملکت بعد از یک چند سالی بشود یک کشوری با 20 میلیون جوان که دارد بیست میلیون تفنگدار داشته باشد. بیست میلیون ارتش داشته باشد. و این یک همچه مملکتی آسیب بردار نیست.»

همین سخنان کافی بود تا نهالی نوپا در درون انقلاب اسلامی شکل گفته و در راس نهادهای انقلابی حافظ نظام اسلامی قرار گیرد و آنچنان در مسیر تکاملی حرکت نماید که بعدها به شجره‌ای طیبه و درخت تناوری تبدیل شود که به فرموده حضرت روح الله(ره) امروز دیگر «شکوفه‏های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می‏دهد.»

فرمان حضرت امام(ره) برای تشکیل بسیج بیست میلیونی تنها در همان جملات ابتدایی فوق خلاصه نشد، بلکه ایشان در هر فرصتی به تبیین این مساله پرداخت تا تشکیل آن به مطالبه‌ای فراگیر تبدیل شود.

در ادامه برخی از مهمترین تعابیر حضرت امام(ره) با هدف بازخوانی گفتمان بنیانگذار نظام اسلامی به همه بسیجیان عاشق حضرت روح الله(ره) تقدیم می‌گردد.

حفظ و حراست اسلام و کشور اسلامی در صدر طاعات و عبادات

شما عزیزان و جوانان بزرگوار باید بدانید که حفظ و حراست اسلام و کشور اسلامی و دین حق از بزرگترین طاعاتی است که از صدر عالم تا کنون انبیای معظّم و اولیای بزرگ- صلوات اللَّه علیهم اجمعین- در راه آن کوشش جانفرسا نموده و از هیچ فداکاری دریغ ننموده‏اند و تربیت و تعلیم و تعلم فنون نظامی در راه این هدف ارزنده ترین ارزشهاست، و تا شما جوانان بیدار و سایر قشرهای ملت بزرگ با این شور و شعور در صحنه حاضرید به کشور و جمهوری اسلامی آسیبی نخواهد رسید. (صحیفه امام، ج‏15، ص: 387، 4/9/60)

ضرورت آمادگی ملت برای دفاع

امیدوارم با جدیت شما و کسانی که در این مراکز هستند، این امر به پیش رود، و ایران کشوری شود که در عین حال که هرکس مشغول کار خودش می‏باشد، مستعد برای این باشد که هر روزی اعلام شد، همه برای دفاع حاضر بشوند، و یک چنین کشوری آسیب نخواهد دید. (صحیفه امام، ج‏19، ص: 221، 25/1/64)

ضرورت احساس جوانان برای حضور در صحنه دفاع از کشور

آن چیزی که برای ما بسیار مهم است اینکه جوانهای ما در سراسر کشور احساس کرده‏اند که خودشان باید از هر خطری که پیش می‏آید جلوگیری کنند و دنبال این نباشند که از خارج یا جای دیگر به آنها خدمت شود. (صحیفه امام، ج‏19، ص: 220، 25/1/64)

در حال دفاع، بسیج باید عمومی باشد

ما الآن که با قدرتهای بزرگ دنیا مواجه هستیم، حال دفاعی داریم. یعنی ما مدافع از آن چیزهایی که نهضت ما، قیام ما برای ما هدیه آورده است، و از اهداف اسلامی و از کشور اسلامی خودمان و از تمام چیزهایی که مربوط به اسلام و مربوط به کشور است در حال دفاع هستیم، و در حال دفاع، بسیج باید عمومی باشد. یعنی قضیه جهاد یک قضیه است، قضیه دفاع قضیه دیگر. قضیه جهاد یک شرایطی دارد. برای اشخاص خاصی هست. برای گروه معینی هست با شرایطی. لکن قضیه دفاع، عمومی است. مرد، زن، بزرگ، کوچک، پیر، جوان همان طوری که عقل انسان هم آن حکم می‏کند که اگر کسی هجوم آورد برای منزل یک کسی، اهالی آن منزل، هریک که هست دفاع می‏کنند از خودشان. چنانچه هجوم آورد کسی به شهر یک کسی، اهالی شهر برای حفظ جهات خودشان دفاع می‏کنند. دیگر اینجا هیچ شرطی نیست. همه دفاع باید بکنند. و اگر به کشور ما، کشور اسلامی ما هجوم بکنند و بخواهند تعدی بکنند، تجاوز بکنند، بر همه افراد مملکت، بر همه افراد کشور، چه زن، چه مرد، کوچک، بزرگ اینجا دیگر شرطی نیست، بر همه واجب است که دفاع کنند. و لهذا حال دفاع فرق دارد با حال جهاد. حال جهاد شرایط دارد، حال دفاع شرطی ندارد. باید دفاع بکنند. حتی یک پیرمردی هم‏ که خیلی کار از او نمی‏آید باید شرکت کند در دفاع. آنقدر که می‏تواند دفاع کند. و ما امروز که مواجه هستیم با قدرتهای بزرگ و شیطنتهای بزرگ باید مهیا بشویم برای دفاع. (صحیفه امام، ج‏12، ص: 240، 28/1/59)

بسیج عمومی دفاع از اسلام و کشور اسلامی

اینجانب از ملت شریف ایران و از جوانان برومند که از بسیج عمومی استقبال نمودند تشکر می‏کنم. دفاع از اسلام و کشور اسلامی، امری است که در مواقع خطر، تکلیف شرعی، الهی و ملی است؛ و بر تمام قشرها و گروهها واجب است در این موقع حساس که ملت با دشمنان سرسخت و ابرقدرتها خصوصاً امریکا که با مداخله جنایتکارانه خودش در طول سلطنت غاصبانه محمدرضا پهلوی، ملت ما را از رشد سیاسی و فرهنگی و اقتصادی بازداشت، و ذخایر این ملت فقیر را به یغما برد، مواجه است، اگر غفلت شود و با قدرت و پشتکار در مقابل دشمنان بشریت خود را مهیا نکند، و با بسیج عمومی که به خواست خداوند متعال هیچ قدرتی نمی‏تواند با آن مقابله کند مهیای دفاع از کشور اسلام نشود، خود را و کشور خود را با دست خود به تباهی کشانده است. (صحیفه امام، ج‏12، ص: 160، 1/12/58)

ارتش بیست میلیونی

اگر یک ملت که همه جوانهایش مجهز باشند به همین جهازی علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، مجهز به جهازهای مادی هم باشند، سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند، همچی نباشند که یک تفنگی دستشان آمدند ندانند با آن چه بکنندش. باید یاد بگیرید و یاد بدهید رفقایتان را. جوانها را یادشان بدهید. و همه جا باید این‏طور بشود که‏ یک مملکت بعد از یک چند سالی بشود یک کشوری با 20 میلیون جوان که دارد بیست میلیون تفنگدار داشته باشد. بیست میلیون ارتش داشته باشد. و این یک همچه مملکتی آسیب بردار نیست. و الآن هم الحمدللَّه آسیب بردار نیست. الآن هم ما پشتیبانمان خداست. و ما برای او نهضت کردیم. برای پیاده کردن دین او نهضت کردیم. و خدا با ماست. و من امیدوارم که شکست برای شما نباشد ان شاء اللَّه. خداوند همه‏تان را حفظ کند. و این معنایی را که عرض کردم توجه بهش داشته باشید. به رفقایی که دارید، به دستجاتی که هستند آنجا، هر جا که هستند، توجه بدهید، که امروز روزی است که همه با هم یک مطلب باید بگوییم. و آن اینکه الآن شعار مردم شده همه. الآن محرّم است، و همه دستجات بیرون می‏آیند. و دستجات باید عزاداری بکنند. عزاداری مهم است. در ضمن عزاداری همان شعارهایی هم که می‏دهند بدهند. ولی عزاداریشان هم باید باشد. خداوند همه شما را ان شاء اللَّه حفظ کند. من دعاگوی همه شما هستم. من دیگر حالم مقتضی نیست (صحیفه امام، ج‏11، ص: 123، 5/9/58)

ضرورت تشکیل ارتش بیست میلیونی

اگر یک ملت که همه جوانهایش مجهز باشند به همین جهازی علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، مجهز به جهازهای مادی هم باشند، سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند، همچی نباشند که یک تفنگی دستشان آمدند ندانند با آن چه بکنندش. باید یاد بگیرید و یاد بدهید رفقایتان را. جوانها را یادشان بدهید. و همه جا باید این‏طور بشود که‏ یک مملکت بعد از یک چند سالی بشود یک کشوری با 20 میلیون جوان که دارد بیست میلیون تفنگدار داشته باشد. بیست میلیون ارتش داشته باشد. و این یک همچه مملکتی آسیب بردار نیست. و الآن هم الحمدللَّه آسیب بردار نیست. الآن هم ما پشتیبانمان خداست. و ما برای او نهضت کردیم. برای پیاده کردن دین او نهضت کردیم. و خدا با ماست . (صحیفه امام، ج‏11، ص: 122، 4/9/58)

ضرورت تشکیل ارتش بیست میلیونی با محوریت جوانان

البته این احتمال بسیار کم است که ما یکوقت محتاج به دفاع نظامی بشویم. کم است احتمال. برای اینکه قدرتهای بزرگ هم می‏دانند که نباید حالا هجوم کنند. لکن هرچه هم احتمال کم است لکن از باب اینکه دفاع از یک مملکتی است، دفاع از اسلام است، این محتمل بزرگ است. از این جهت، ما باید مهیا بشویم. مهیا شدن یکی این است که با قوه، چه قوه افرادی و چه قوای دیگر، باید مهیا بشود. چنانچه قرآن کریم دستور داده. و مهیا شدنمان هم به طوری باشد که با این مهیا شدن بترسند آنهایی که بنای، خیال هجمه دارند. دشمنانتان بترسند از قوه شما. اگر بنا شد که در یک کشور سی و چند میلیونی، بیست میلیون قیام کردند برای اینکه مهیا کنند خودشان را از برای دفاع، ولو آن تتمه هم در وقتی که مقتضی شد و محتاج به دفاع شد آنها هم باید بکنند. لکن حالا که می‏خواهیم ما مهیا بشویم، باید این بیست میلیون، یعنی همه جوانها همه اشخاصی که ازشان کاری برمی‏آید، باید خودشان را مهیا کنند. آن روزی را ملاحظه کنند که یکوقت دشمن رو آورد به طرفشان. هم باید تجهیزات مهیا بشود به قدری که بترساند دشمنها را، و هم باید قوای افراد، قوای نظامی، قوای چریکی، قوای پارتیزانی باید مهیا بشود، و هم قوه ایمان باید زیاد بشود. (صحیفه امام، ج‏12، ص: 240، 28/1/59)

تلاش همگانی برای تشکیل ارتش بیست میلیونی

و رحمت و برکات خداوند بزرگ بر بسیج مستضعفان که بحق پشتوانه انقلاب اسلامی است و به کوشش ارزنده خود ادامه داده [اند] و بحمد اللَّه تعالی با همت جوانان برومند و داوطلبان، گروهِ میلیونیِ رزمنده تربیت [کرده‏اند]، و امید آن است که با شرکت فعال قشرهای معظم ملت و شور و شعفی که در جوانان عزیز از برکت اسلام مشاهده می‏شود «ارتش بیست میلیونی» که نگهبان جمهوری اسلامی و کشور عزیز از شرّ جهانخواران متجاوز است، تحقق یابد. (صحیفه امام، ج‏15، ص: 387، 4/9/60)

تداوم تلاش برای تشکیل ارتش بیست میلیونی بعد از پایان جنگ

و حتی در شرایط بازسازی نیروهای مسلح، باید بزرگترین توجه ما به بازسازی نیروها و استعدادها و انتقال تجارب نظامی و دفاعی به کلیه آحاد ملت و مدافعان انقلاب باشد، چرا که در هنگامه نبرد مجال پرداختن به همه جهات قوّتها و ضعفها و طرحها و برنامه‏ها، و در حقیقت ترسیم استراتژی دفاع همه جانبه، نبوده است. ولی در شرایط عادی باید با سعه صدر و به دور از حب و بغضها به این مسائل پرداخت؛ و از همه اندوخته‏ها و تجربه‏ها و استعدادها و طرحها استفاده نمود؛ و در جذب هر چه بیشتر نیروهای مؤمن به انقلاب همت گماشت، و تجارب را به دیگران منتقل ساخت؛ و در تجهیز کلیه آحاد و افراد این کشور، بر اساس اصول و فرمول خاصِ دفاعِ همه جانبه، و تا رسیدن به تشکل واقعی و حقیقی بسیج و ارتش بیست میلیونی، کوشش نمود. (صحیفه امام، ج‏21، ص: 134، 26/6/67)

خطر غفلت از ایجاد ارتش بیست میلیونی

بار دیگر تأکید می‏کنم که غفلت از ایجاد ارتش بیست میلیونی، سقوط در دام دو ابرقدرت جهانی را به دنبال خواهد داشت. (صحیفه امام، ج‏21، ص: 196، 2/9/67)

آموزش نظامی و عقیدتی و اخلاقی و فرهنگی در بسیج همه جانبه

من از آنچه تاکنون به همت مردان و زنان با شرف و رزمنده شده است، امید آن دارم که در بسیج همه جانبه آموزش نظامی و عقیدتی و اخلاقی و فرهنگی با تأیید خداوند متعال موفق شوند، و دوره تعلیمات و تمرینهای عملی نظامی و پارتیزانی و چریکی را شایسته، و به طوری که سزاوار یک ملت اسلامی بپاخاسته است، به پایان رسانند. (صحیفه امام، ج‏12، ص: 160، 1/12/58)