اقتصاد کشوری که دارای جهان‌بینی خاصی است و این جهان‌بینی با منافع ابرقدرت‌های روز دنیا در تضاد است، اقتصاد خاصی خواهد بود، چرا که دشمنی‌ با چنین کشوری پایدار بوده و در هر دوره‌ای به شکلی بروز می‌یابد.

از این روی باید همه راهبردها و سیاست‌های کشوری مثل ایران به گونه‌ای طراحی شود که از کیان آن در برابر تهدیدها حفاظت کند و مسیر رسیدن به اهداف کشور را هموار سازد.

جمهوری اسلامی ایران که همیشه در معرض دشمنی‌ قرار داشته و در برابر آن ها مقاومت کرده است باید اقتصادی متناسب با این وضع داشته باشد که از آن به اقتصاد مقاومتی تعبیر می‌شود.

وقتی نظامی مانند نظام جمهوری اسلامی در جبهه مقاومت در برابر استکبار و صهیونیسم جهانی است و امنیت نظام اسلامی در چارچوب مقاومت در برابر نظام سلطه تعریف می‌شود باید دیگر زیرمجموعه‌های نظام مانند: ساختارهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی نظام اسلامی ضرورتا با همین مفروضه و شرایط مقاومت در برابر استکبار جهانی شکل گیرد و عمل کند.

تعریف اقتصاد مقاومتی: اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی است که هماهنگ با سیاست‌های کلان سیاسی و امنیتی نظام اسلامی و برای مقاومت در برابر اقدامات تخریبی شکل بگیرد تا بتواند در برابر ضربات اقتصادی تحریم‌ها و توطئه‌‌های گوناگون اقتصادی نظام استکبار مقاومت کرده و توسعه و پیشرفت خود را ادامه دهد و روند رو به رشد همه جانبه خود را در ابعاد ملی، منطقه‌ای و جهانی حفظ کند. اقتصاد مقاومتی رابطه نزدیکی با انسجام ملی دارد. منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی یک اقتصاد مقاومتی فعال و پویاست نه یک اقتصاد منفعل و بسته به طوری که کشور ضمن مقاومت در مقابل موانع و ناملایمات مسیر خود، روند پیشرفت پایدار خود را حفظ کند. توجه به راهکارهای ذیل جهت رسیدن به اهداف «اقتصاد مقاومتی» ضروری است.

1ـ نقطه شروع اقتصاد مقاومتی، سیاستگذاری برای اصلاح الگوی مصرف است. مصرف، تولید را جهت می‌دهد و این دو در کنار هم، جهت سرمایه‌گذاری را مشخص می‌کنند. رونق تولید داخلی و کاستن از وارداتی که می‌تواند به افول و کم رونقی و توقف واحدهای تولیدی داخلی منجر شود، استقلال اقتصادی، قطع وابستگی به خارج، ارتقای تکنولوژی در سطح کلان‌تر شکل می‌گیرد البته باید به گونه‌ای عمل کرد که اقتصاد مقاومتی به معنای تحمیل فشار به مردم نباشد.

2ـ افزایش بهره‌وری در تولید، کاهش قیمت تمام شده تولیدات، کیفیت بهتر و خدمات بیشتر در رقابت با تولیدات خارجی و کاهش واردات، حمایت از تولید ملی به ویژه تولیدات استراتژیک

مدیریت و تنظیم واردات برای به حداقل رساندن نیاز کشور به ارز و حمایت از تولیدات داخل هدایت سیل نقدینگی موجود به سمت اقتصاد مولد و حذف ریشه‌های سوداگری در اقتصاد نظارت بر نحوه توزیع کالاها به ویژه کالاهای اساسی و ضروری اتخاذ راهبرد انقباض بودجه و مدیریت هزینه در کشور با اولویت‌گذاری‌ها، کاهش مصرف‌گرایی و به تعویق انداختن پروژه‌های ناتمام با اولویت‌های پایین داشتن بینش و نگرش مثبت به کسب و کار، ترجیحا کسب و کارهای مولد نوآورانه جهت بهبود فضای کسب و کار و ایجاد محیط رقابتی با جلب مشارکت‌های مردمی و انحصار زدایی

3ـ کاهش آمار بیکاری و خشکاندن ریشه‌های فقر و آسیب‌های اجتماعی ناشی از بیکاری در جامعه

4ـ فعال‌سازی سیستم‌های حمایتی پولی و مالی و بیمه‌ای بخش تولید برای تحرک در اقتصاد داخلی و نیز حمایت از صادرات کالاهای غیرنفتی

5ـ افزایش واردات «دانش فنی»، «خطوط تولید» و «ماشین‌آلات» در ازای کاهش واردات کالاهای مصرفی با توجه به اهمیت این نوع معاملات در عصر اطلاعات همزمان با «تولید علم» و تولید «دانش فنی» و حمایت از «شرکت‌های دانش‌بنیان»

6ـ تداوم سیاست‌های مربوط به خودکفایی کالاهای اساسی مانند: گندم، روغن، شکر یا حداقل ترتیباتی برای یک «اقتصاد ترکیبی مقاومتی» در این باره و با توجه به فقدان طبیعی استعداد کشور برای خودکفایی کامل، نوع همسازی با دیگر کشورها و کانون‌های اقتصادی دنیا باید در راستای اهداف استراتژیک کشور شکل گیرد.

7-توجه به معضل تورم و برقراری یک نظام قابل پیش بینی و قابل مدیریت در قبال شاخص تورم و تطبیق آن با سطح حقوق و دستمزدها و نیز قیمت ارز در پیشگیری سیاست های بهینه در این فرآیند

8ـ تبدیل «تهدیدها» به «فرصت‌ها» در روند تأمین کالاها به این معنا که به محض اعمال تحریم در برخی از کالاها، شکل‌دهی به عزم ملی در حوزه فناوری و صنعت و تجارت برای ایجاد «خودکفایی» کامل یا حداقل «خود اتکایی» در تولید و تأمین این اقلام لازمه اقتصاد مقاومتی است. نباید اجازه داد در مورد فشارها و تهدیدهای اقتصادی، بزرگنمایی شود. ضمن آن‌که تحریم «کاغذ پاره» نیست و نباید از آن استقبال کرد.

9ـ کاهش اتکا به نفت از طریق «کاهش واردات» و «افزایش صادرات غیرنفتی» یا کالاهای استراتژیک متکی بر نفت مانند پتروشیمی

10ـ برقراری ارتباطات خاص اقتصادی با برخی از کشورهای دوست، گسترش ارتباطات اقتصادی با کشورها و بلوک‌های منطقه‌ای و متکثر کردن شرکای تجاری از یک شریک عمده به چند شریک کوچک‌تر

11ـ تلاش برای جلوگیری از اجماع در قبال نظام اسلامی در سطح بین‌الملل. باید این مهم با توجه به آسیب‌پذیری‌های اقتصاد جهانی و جاذبه‌های اقتصادی و تجاری ایران و توانایی‌‌ها شکل گرفته در توسعه اقتصادی و فناوری کشور ساماندهی شود.

12ـ ایجاد شرکت‌های مشترک یا ایجاد ارتباطات مؤثر شرکت‌ها و مؤسسات ایرانی با برخی از مؤسسات خارجی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی برای تعامل و تأمین در موارد ضروری در فناوری و تجهیزات فنی و کالا به نحوی که باوجود تلاش استکبار، امکان مداخله و فشار خارجی در این خصوص فراهم نشود، ضمن این‌که ایجاد این‌گونه ارتباطات بین بخش خصوصی کشور با همتایان خارجی آنها مؤثرتر خواهد بود.

13ـ تلاش برای جلوگیری از ایجاد اجماع و تحریم بانکی و وجود تحرک برای ارتباطات مؤثر بانکی و بیمه و حمل و نقل با استفاده از امکانات خارج از سلطه قدرت‌های مخالف

14ـ مراقبت از توانمندی حمل و نقل کشور و جلوگیری از ایجاد انسداد و محدودیت توسط استکبار در قبال حمل و نقل بویژه حمل و نقل دریایی و واکنش مناسب در صورت نزدیک شدن دشمن به این عرصه.

باید بدانیم تحریم‌های کنونی ذیل مواد پانزده‌گانه ماده 41 فصل هفتم منشور ملل متحد انجام می‌شود. لذا در اقتصاد مقاومتی باید ضمن راهبردنویسی، اقدامات احتمالی آینده در عملی کردن بندهای دیگر ماده پیش‌بینی شود و راهبردها بر اساس بدترین شرایط تحریمی احتمالی چیده شود.

15ـ شکل‌گیری روحیه «جهاد اقتصادی»، «تولید ملی» و «حمیت ایرانی». ضمن آن‌که برای تقویت اقتصادی ملی «دیپلماسی اقتصاد مقاومتی» نیز لازم است. هدف از این نوع دیپلماسی تبیین دستاوردهای اقتصاد مقاومتی در مقابل فشارهای وارده است. فشارها در مورد کالای مصرفی و شاخص‌های روزمره اقتصادی وارد می‌شود، ولی دستاوردهای مقاومت کشور، دستاوردهایی استراتژیک و بلندمدّت هستند، همچون خودکفایی در تکنولوژی‌ها و فناوری‌های برتر (هسته‌ای) استقلال در سیاست خارجی و…

16ـ خودداری از اسراف و ضایع کردن کالاها و ذخیره‌سازی کالاهای اساسی در ابعاد حجیم توسط دولت و انبارک‌های کوچک و هدایت شده و هوشمند توسط مردم (مانند کشور سوئیس) حتی در زمان صلح و آرامش جهت تأمین امنیت غذایی مردم.

17ـ برقراری ارتباطات فراوان «متکثر» بین «اقتصاد ملی» و «اقتصاد جهانی» که برای نظام استکبار غیرقابل کنترل است و احتیاط در ارتباطات بزرگ که مورد تهدید واقع شود.

18ـ آمادگی برای انجام اقدامات مقابله به مثل در برخی موارد با توجه به مزیت‌های استراتژیک نظام اسلامی از جهت تسلط بر آبراه‌ها، منابع نفتی، موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک

اینها اهداف کلانی است که باید به آنها دست یافت. دستیابی به این شرایط شدنی است. این یک «مأموریت ممکن» است. نظام اسلامی قادر است با برنامه‌ریزی، تلاش، تدوین استراتژی‌ها و اقدامات لازم، با محوریت اقتصاد مقاومتی، بخش عمده‌ای از تهدیدهای امروزین را نیز به فرصت تبدیل کند.

نویسنده:صالح الهی

گروه بین الملل « تیتریک » «عزیمت به تهران» یکی از کتاب هایی است که نویسندگان آن سیاست رایج آمریکا در مواجهه با ایران را به چالش می‌کشند. «مهم این است که سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی را درک کنیم... چیزی را که می‌گوییم روایت همدلانه اما عینی است از اینکه جمهوری اسلامی چگونه خودش را و جایگاه خود را در جهان می‌بیند... ما قصد داریم افسانه‌هایی را که درباره ایران ساخته شده به چالش بکشیم.»

کتاب «عزیمت به تهران» با عنوان فرعی «چرا آمریکا باید با جمهوری اسلامی ایران کنار بیاید» نوشته فیلن لورت و هیلاری مان لورت است.

فیلن لورت نویسنده کتاب‌هایی مانند «میراث سوریه» (2005)، «جاده پیش رو، سیاست بوش در خاورمیانه» (2005)، و پژوهشگر «بنیاد آمریکای نوین» در واشنگتن و استاد دانشگاه دولتی پنسیلوانیا است. او طی سال‌های 2002 و 2003 مدیر امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی بود.

کتاب با مقدمه‌ و طرح سوال «آیا ایالات متحده خاورمیانه را از دست می‌دهد یا با جمهوری اسلامی کنار می‌آید؟» آغاز می‌شود.

طرح موضوع از سوی نویسندگان کتاب صریح است و به قول خودشان به چالش کشیدن دیدگاه حاکم بر آمریکاست. آنها به باوری اشاره دارند که طبق آن آمریکایی‌ها از بدو تاسیس جمهوری اسلامی، «رفتای حق به جانب» علیه این کشور داشته‌اند. این باور یکسویه، در آمریکا انتظاری را پدید آورد مبنی بر این که قبل از بهبود روابط با ایران، جمهوری اسلامی لازم است که به «ترجیحات ما در خاورمیانه تن دهد.»

اما نویسندگان کتاب معتقدند که آمریکا باید با ایران کنار بیاید. آنها دلایل خود را طرح می‎کنند و این ناسازگاری با نظام ایران را به سود منافع آمریکا نمی‌دانند.

نویسندگان عزیمت به تهران تاکید می‌کنند که نظم موجود در خاورمیانه که واشنگتن دهه‌ها بر روی آن کار کرده است، در حال «ساییده شدن» است.

آمریکا «قدرت یگانه‌ای برای ارسال نیروهای نظامی به منطقه دارد... اما این قدرت نظامی کمتر با چالش‌هایی که آمریکا در آنجا مواجه است، ربط دارد.»

از دیدگاه نویسندگان کتاب، پس از یازده سپتامبر موقعیت راهبردی آمریکا در خطر جدی قرار گرفته است اما چرا آمریکا با چنین وضعی مواجه شده است؟ پاسخ نویسندگان کتاب صریح است: «وسوسه پساجنگ سردی که می‌خواهد نقش یک قدرت امپراتوری را در این بخش حیاتی از جهان بازی کند.»

به همین دلیل نویسندگان به روشنی بیان می‌کنند که آمریکا به جای آنکه «با متانت و هوشیاری» با پیچیدگی‌های سیاسی و امنیت در منطقه برخورد کند، تلاش کرده منطقه را با ترجیحات خود همسو کند.

توصیه نویسندگان این است که راهبردهای آمریکا در خاورمیانه مورد تجدید نظر قرار گیرد، در غیر این صورت منافع این کشور به شدت آسیب خواهد دید: «درسی در نظریات توازن قدرت و واقعیات سیاست خارجی وجود دارد که هر دانشجوی تاریخ بین‌الملل آن را می‌داند: هژمونی حداکثری و تسلط کامل بر همه امور، در جهان واقعی دست نیافتنی است اما پی گرفتن این سیاست اشتباه، آمریکا را ضعیف‌تر کرده است.»

به باور نویسندگان، این واقعیت را باید در نظر گرفت که ایران در زمان محمدرضا شاه پلهوی، خود را ژاندارم منطقه می‌پنداشت اما در دهه های اخیر درصدد احیای این نقش برآمده و موفق هم بوده است. به عنوان مثال ایران طی دو دهه نقش راهبردی خود را در منطقه بازی کرده است: نزاع اعراب-اسرائیل؛ سرنوشت افغانستان و عراق؛ گسترش برنامه هسته‌ای؛ و جنگ علیه افراطی‌های جهادی اما سیاست آمریکا علیه ایران به سه ادعای همیشگی "حرکت در جهت تولید سلاح‌های کشتار جمعی"، حمایت از جنبش‌هایی که از نظر واشنگتن، تروریست اند" و اتهام نقض حقوق بشر بدون تغییر و تحول ادامه پیدا کرده است.

نویسندگان کتاب می گویند که بعد از جنگ سرد، حکومت اسلامی ایران نه تنها به بقای خود ادامه داد وضعیت خود را در منطقه تقویت کرد اما رهبران آمریکا هنوز نتوانستند از در مصالحه با این کشور درآیند.

توصیه دیگر نویسندگان به سیاست سازان آمریکا این است که باید بین اسلام‌گراهای سیاسی و افراطیون اسلامی تفکیک قائل شد: «باید القاعده که به عمل خشونت آمیز تاکید دارد با ایران فرق قائل شد.» از نظر نویسندگان این گروه ها معتقد به کار سیاسی اند و و نباید با سیاست های غلط آن ها را به سوی استفاده از سلاح به جای سیاست ورزی سوق داد.

نویسندگان کتاب معتقدند که اگر آمریکا همچنان ایران را در «موقعیت یک کشور مطیع» بخواهد، تبعاتی برای آمریکا دارد از جمله این که قدرت ایالات متحده برای اجرای اهداف مهم در منطقه و در دیگر مناطق جهان، مستهلک می شود.

کتاب عزیمت به تهران، ابتدا ژانویه 2013 در آمریکا منتشر شد اما چاپ جدیدی از آن فوریه 2014 در 496 صفحه، برای اولین بار توسط انتشارات پیکادور در بریتانیا منتشر شد.

ترجمه : امتی - تیتر یک

 این ادبیات دور از شأن رئیس محترم جمهور در خطاب قرار دادن منتقدان دولتش، موجب نگرانی هر شنونده‎ای خواهد شد چرا که این ادبیات بیش از هرچیز از نوعی عصبانیت حکایت می‎کند که به ظاهر منجر به از کف دادن اختیار گوینده این جملات شده است.

اما هر چند آقای روحانی سیاست‎ورزان را در یکی دو سال گذشته از تندروی در گفتار و رفتار سیاسی بر حذر داشته و به اعتدال فرا خواندند، با این حال خود با ادبیاتی تند از منتقدان سیاست خارجی دولت خواسته که «به جهنم بروند.» شاید بد نباشد با جستجو در کلام امام خمینی(ره) به سه سؤال مهم در این زمینه پاسخ داد که اساسا چه کسی باید به جهنم برود و چه چیز سبب می‎شود که انسان به جهنم برود:

1. این حب جاه است که انسان را به جهنم می‎برد

امام خمینی(ره) حبّ جاه و مقام پرستی را عامل جهنمی شدن انسان معرفی می فرمود:

«همه بلاهایى که سر انسان مى‏آید از این حبّ نفس است؛ [از این‏] که آدم خودش را دوست دارد. تمام گرفتاریهایى که براى همه ما هست، براى اینحبّ‏ جاه‏و حبّ نفس است.حبّ‏ جاه‏ است که انسان را به کشتن مى‏دهد، انسان را به فنا مى‏دهد، انسان را "به جهنّم" می برد. رأس همه خطیئه ها همین است: رَأْسُ کُلِّ خَطیئَةٍ همین حبّ جاه و حبّ نفس است.»

2. منشأ دشمن پنداری منتقدان چیست؟

امام خمینی(ره) خودخواهی و حبّ نفس را منشأ دشمن انگاری منتقدان و ناصحان می دانستند:

«همه خطاها از اینجا بروز می کند. انسان چون خود را می بیند و خودخواه است، همه چیز را براى خودش مى‏خواهد؛ و هر کس مانع او بشود- و لو به توهّمش- با او دشمن مى‏شود؛ و هر چه را که مى‏خواهد، چون براى خودش می خواهد، حدود، دیگر قائل نیست؛ از این جهت مبدأ همه‏ گرفتاریها می شود.»

3. چه کسانی اهل مبارزه و مقاومت دربرابر دشمنان اسلام نیستند؟

درک این نکته که دلواپسی منتقدان سیاست خارجی دولت، از جنس ترس و لرز مورد اشاره رئیس جمهور نیست کار سختی نیست. دلواپسان، دلواپس وادادگی و عقب نشینی دولت از حقوق ملت و ارزشهای انقلاب و اسلامند، نه دلواپس تعامل با دنیا. آنها دلواپس تحقق پیش بینی تلخ امام خمینی(ره) از روزهای بدی هستند که آن پیر فرزانه در خشت خام دیده بود و هشدار داده بود. نگران آنند که نکند خدای ناکرده حبّ جاه مانع مبارزه و مقاومت دربرابر دشمنان اسلام شود. چنانکه امام فرمود:

«شما خداى نخواسته روزهاى سیاهى در پیش دارید؛ این طور که زمینه است، روزهاى بدى خواهید دید. ایادى استعمار می خواهند تمام حیثیات اسلام را از بین ببرند، و شما باید در مقابل ایستادگى کنید؛ و با حبّ نفس و حبّ‏ جاه‏ و کبر و غرور نمی توان مقاومت کرد. عالِم سوء، عالِم متوجه به دنیا، عالِمى که در فکر حفظ مسند و ریاست باشد، نمی تواند با دشمنان اسلام مبارزه نماید. و ضررش از دیگران بیشتر است. قدم را الهى کنید، حبّ دنیا را از دل بیرون نمایید، آن وقت می توانید مبارزه کنید.»

به نظر نمی‎رسد نوع ادبیات بکار گرفته شده از سوی رئیس محترم جمهور در قبال منتقدان، تاثیری در کاستن دلواپسی منتقدان عملکرد دولت در عرصه سیاست خارجی داشته باشد، اما قطعا یک دلواپسی دیگر به دلواپسی آنها افزوده خواهد شد، و آن نگرانی از اینکه چه عاملی موجب شده تا آقای روحانی به چنین ادبیات دور از شأنی برای از میدان به در کردن منتقدان روی بیاورد. قطعا ریاست تمام شدنی است و آنچه باقی خواهد ماند نامه اعمال و کردار و گفتار ماست.